…ο νους μου δε το χωρεί. Μπρε Άννα, πόσα χρόνια πάνε από τότες που τελευταία είχαμε πόλεμο; -Εικοσιέξι χρόνια στρογγυλά, μανούλα μου. -Τι λες μπρε παιδί μου, για πότε πέρασαν τα χρόνια! -Τα χρόνια δεν πέρασαν, μάνα μου, τα χρόνια δεν περνούνε. Απλώνει το χέρι της και της χαϊδεύει το ρυτιδωμένο μάγουλο, τα κάτασπρα μαλλιά. -Τα χρόνια στέκουνται. Εμείς περνούμε. Απόσπασμα από το “Σαν τα τρελά πουλιά”
Η Μαρία Ιορδανίδου, η αγπημένη συγγραφέας της Λωξάντρας, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, κόρη του μηχανικού του εμπορικού ναυτικού της Αγγλίας Νικολάου Κριεζή και της Ευφροσύνης Μάγκου. Από το 1901 ως το 1909 έζησε με τους γονείς της στην Αθήνα, μετά το χωρισμό τους όμως η Μαρία επέστρεψε στη γενέτειρα και γράφτηκε στο εκεί αμερικανικό κολέγιο. Από το 1914 ως το 1919 έζησε -εγκλωβισμένη από το ξέσπασμα του πρώτου παγκοσμίου πολέμου και τις ταραχές της ρωσικής επανάστασης κατά τη διάρκεια επίσκεψής της σε συγγενείς της στη Ρωσία- στη Μαριούπολη του Καυκάσου. Κατάφερε να επιβιώσει μόνη παραδίδοντας μαθήματα αγγλικών, ενώ παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα σε ρωσικό γυμνάσιο. Το 1919 επέστρεψε στην Πόλη και εργάστηκε σε αμερικανική εμπορική εταιρεία. Το 1920 πήρε μετάθεση για την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου,όπου ήρθε σε επαφή με τους πνευματικούς κύκλους, έγινε μέλος του κομμουνιστικού κόμματος Αιγύπτου και το 1923 παντρεύτηκε τον εκπαιδευτικό Ιορδάνη Ιορδανίδη.
Μετά το γάμο της εγκαταστάθηκε με το σύζυγο και τη μητέρα της στην Αθήνα, όπου εργάστηκε στην πρεσβεία της Σοβιετικής Ένωσης. Το 1931 χώρισε από τον Ιορδανίδη, με τον οποίο είχε στο μεταξύ αποκτήσει δυο παιδιά. Το 1939 απολύθηκε από την πρεσβεία και ξανάρχισε να ασχολείται με τα μαθήματα ξένων γλωσσών. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής καταστράφηκε το σπίτι της και η ίδια διώχτηκε και κλείστηκε σε διάφορα στρατόπεδα. Συνεργάστηκε με το περιοδικό έντυπο του Κ.Κ.Ε. Μόρφωση ως μεταφράστρια. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε σε ηλικία εξήντα πέντε χρόνων με την έκδοση του μυθιστορήματος Λωξάντρα. Τιμήθηκε για το έργο της με το Χρυσό Σταυρό και το Οφφίκιο της Αρχόντισσας του Οικουμενικού Θρόνου από το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης (1978). Έργα της μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες. Η Μαρία Ιορδανίδου ανήκει στους έλληνες πεζογράφους της μεσοπολεμικής περιόδου, ειδικότερα στους λογοτέχνες εκείνους που αγαπήθηκαν από το αναγνωστικό κοινό -έργα της με κύριο παράδειγμα τη Λωξάντρα μεταφέρθηκαν και στην τηλεόραση- και αγνοήθηκαν από την κριτική. Βασικά χαρακτηριστικά του έργου της είναι το αυτοβιογραφικό στοιχείο που κυριαρχεί ολοένα και εντονότερα κατά τη διάρκεια της λογοτεχνικής διαδρομής της, η αμέλειά της για μια συστηματική κατανομή του αφηγηματικού υλικού της και η αμεσότητα, ακρίβεια και φυσικότητα του λόγου της. Πέθανε στις 6 Νοεμβρίου του 1989 και κηδεύτηκε στο Νεκροταφείο της Νέας Σμύρνης.
Η Λωξάντρα
Έγινε γνωστή στο λογοτεχνικό χώρο με το έργο Λωξάντρα, που έγραψε σε ηλικία 65 χρονών, το 1962 και γνώρισε πολλές επανεκδόσεις. Η Λωξάντρα περιγράφει με μεγάλη ζωντάνια και χιούμορ τα έθιμα και τη ζωή των Ελλήνων της Πόλης και βασίζεται στις αναμνήσεις της Ιορδανίδου πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι ουσιαστικά η ιστορία της γιαγιάς της. Τη ζωή της στη Ρωσία περιγράφει η Ιορδανίδου στο βιβλίο της Διακοπές στον Καύκασο (1965), ενώ στο Σαν τα τρελά πουλιά (1978) μιλά για τα χρόνια στην Αλεξάνδρεια και την Αθήνα κατά το Μεσοπόλεμο. Τελευταίο της έργο είναι Η αυλή μας (1981).
Τραγουδίστρια (σοπράνο) από το Περού, με απίστευτο εύρος φωνής, που ξεπερνούσε τις τέσσερεις οκτάβες.
Ίμα Σουμάκ (1924 – 2008)
Τραγουδίστρια (σοπράνο) από το Περού, με απίστευτο εύρος φωνής, που ξεπερνούσε τις τέσσερεις οκτάβες.
Η Ίμα Σουμάκ (Yma Sumac) γεννήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 1922 στο χωριό Ιτσοκάν, που βρίσκεται στα ύψη των Άνδεων. Το πραγματικό όνομά της ήταν Ζοΐλα Αουγκούστα Εμπεατρίς Τσαβαρί ντε Καστίγιο. Υιοθέτησε το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Ίμα Σουμάκ, που στη γλώσσα των Ίνκας σημαίνει «Πόσο όμορφη».
Γρήγορα άρχισε να μιμείται με τη φωνή της τους φυσικούς ήχους και να τραγουδά θρησκευτικά τραγούδια των προγόνων της. Προτού κατακτήσει τον κόσμο είχε γίνει ο θρύλος του τραγουδιού στα χωριά των Άνδεων. Λόγω της καταγωγής της από τους Ίνκας, όπως διέδιδε ή ίδια, αλλά και της ασύλληπτης φωνής της, τη θεωρούσαν πρόσωπο ιερό και την αποκαλούσαν «Κόρη του Ήλιου».
Την ανακάλυψε το 1942 ο μαέστρος Μόιζες Βιβάνκο, ο επονομαζόμενος «Τζορτζ Γκέρσουιν του Περού». Την παντρεύτηκε και την έκανε γνωστή σε όλο τον κόσμο. Τη δεκαετία του '50 η Ίμα Σουμάκ εγκαταστάθηκε στο Λος Άντζελες, όπου έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής της.
Το ρεπερτόριό της περιλάμβανε παραδοσιακά τραγούδια του Περού και της Λατινικής Αμερικής, ενώ φλέρταρε και με την τζαζ. Η ίδια και πολλοί φανατικοί θαυμαστές της ισχυρίζονταν ότι η φωνή της εκτείνονταν σε πέντε οκτάβες. Γερμανοί ειδικοί που μέτρησαν την έκταση της φωνής της, τη βρήκαν στις 4,5 οκτάβες. Αυτό της δημιούργησε προβλήματα ρεπερτορίου, καθώς κανένας συνθέτης δεν έγραφε τραγούδια για τέτοιο εύρος φωνής. Μία αντιπροσωπευτική ανθολογία του έργου της με τίτλο Queen of Exotica κυκλοφόρησε το 2005.
Η Ίμα Σουμάκ έφυγε από τη ζωή την 1η Νοεμβρίου 2008, καταβεβλημένη από τον καρκίνο, που την ταλαιπωρούσε από τις αρχές του χρόνου. Όλη την απίστευτη έκταση της φωνής της μπορεί να την ακούσει κάποιος στο τραγούδι του 1950 Chuncho (The Forest Creatures).
Πηγή: https://www.sansimera.gr
Ο Άγιος Γεράσιμος ήταν γόνος της αριστοκρατικής οικογένειας των Νοταράδων. Γεννήθηκε στα Άνω Τρίκαλα Κορινθίας το 1506. Το σπίτι του σώζεται μέχρι σήμερα - έστω και κατεστραμένο από τη φθορά του χρόνου. Οι γονείς του ονομάζοταν Δημήτριος και Καλή. Το πραγματικό του όνομα κανείς δε γνωρίζει με σιγουριά.
Ο προπάππους του Λουκάς Νοταράς, υπήρξε ο τελευταίος πρωθυπουργός του Βυζαντίου και είχε συγγένεια - από το σόι της μητέρας του, με το Κωνσταντίνο Παλαιολόγο – το τελευταίο αυτοκράτορα. Ο νεαρός Νοταράς αφού σπούδασε στα καλύτερα ιδρύματα της εποχής (στη Ζάκυνθο), περιόδευσε και σε όλους τους ιερούς τόπους της Ελλάδας. Κατόπιν πήγε στη Κωνσταντινούπολη, όπου και προσκύνησε τους τάφους των προγόνων του. Έγινε μοναχός στο Άγιο Όρος και έπειτα φεύγει προς τους Άγιους Τόπους (σώζεται μέχρι σήμερα και το σπήλαιο που ασκήτευε στην έρημο της Καψάλας). Εκεί χειροτονείται Αρχιμανδρίτης και παρέμεινε για 12 χρόνια, υπηρετώντας στο ναό της Αναστάσεως. Λάτρης της ησυχίας έφυγε απο εκεί και πέρασε στη Κρήτη, για να καταλήξει μετά στη Ζάκυνθο, όπου και παρέμεινε για ένα περίπου χρόνο.
Στη Κεφαλλονια επιστρέφει το 1555 και ασκητεύει σε ένα σπήλαιο στη περιοχή Λάσση, κοντά στο Αργοστόλι (το σπήλαιο διατηρείται σε άριστη κατάσταση μέχρι και σήμερα). Στα Ομαλά ο Άγιος Γεράσιμος πηγαίνει 5 χρόνια μετά, όπου και ανακαινίζει το ξωκλήσι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και ιδρύει γυναικεία κοινοβιακή Μονή, που την ονομάζει Νέα Ιερουσαλήμ. Χαρακτηριστική έμεινε η φράση του: "Τεκνία ειρηνεύετε εν εαυτοίς και μη τα υψηλά φρονείτε".
Ο Άγιος Γεράσιμος κοιμήθηκε στις 15 Αυγούστου το 1579 και επειδή εκείνη τη μέρα είναι και η Κοίμησης της Θεοτόκου, ο Άγιος γιορτάζετε την επόμενη. Το σκήνωμά του έμεινε ως εκ θαύματος ανέπαφο. Όταν στις 20 Οκτωβρίου 1851 ανακτίθη, ο παριστάμενος πατριαρχικός έξαρχος Γαβριήλ Σεβήρος αποφάσισε τον εκ νέου ενταφιασμό, μέχρι που την 20η Οκτωβρίου 1582 ανακτίθηκε εκ νέου, πάλι ανέπαφο από την φθορά του χρόνου. Εορτάζεται στις 16 Αυγούστου και στις 20 Οκτωβρίου, οπότε και γίνεται μεγάλη λιτανεία.
«Για την αλάνθαστη ποιητική φωνή της που με λιτή ομορφιά καθιστά κάθε μία ύπαρξη καθολική»
Η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών απένειμε το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2020 στην Αμερικανίδα ποιήτρια Λουίζ Γκλουκ «για την αλάνθαστη ποιητική φωνή της που με λιτή ομορφιά καθιστά κάθε μία ύπαρξη καθολική».
Γεννημένη στην Νέα Υόρκη στις 22 Απριλίου 1943, η Λουίζ Γκλουκ έχει εκδώσει δώδεκα ποιητικές συλλογές και έχει τιμηθεί με σημαντικά λογοτεχνικά βραβεία στις ΗΠΑ, μεταξύ άλλων με το Βραβείο Πούλιτζερ (1993) και το National Book Award (2014).
Τα παιδικά της χρόνια, η στενή σχέση με τους γονείς και τα αδέλφια της, παραμείνουν στο επίκεντρο της θεματολογίας της. Η ίδια δε, δεν έχει αρνηθεί το αυτοβιογραφικό υπόβαθρο της ποίησης της.
Η κορυφαία ποιητική συλλογή της με τίτλο «Averno» (2006) είναι μία οραματική ερμηνεία του μύθου της Περσεφόνης και της καθόδου της στον κάτω κόσμο ως αιχμάλωτη του Άδη. Η τελευταία συλλογή της έχει τίτλο «Πιστή κι ενάρετη νύχτα».
Η Λουίζ Γκλουκ ζει στο Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης και είναι καθηγήτρια αγγλικής γλώσσας στο Πανεπιστήμιο Γέιλ.
Δύο χρόνια μετά την Πολωνή Όλγκα Τοκάρτσουκ, είναι η 16η γυναίκα που τιμάται με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, το οποίο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 10 εκατ. κορωνών Σουηδίας (958.000 ευρώ).
Όπως λέει στη βιογραφία της, που εκδόθηκε το 1993, δεν ήξεραν ούτε οι γονείς της την ακριβή μέρα γέννησής της. Κι εκείνη την ορίζει την 1η Ιουλίου 1920. Τα πρώτα της τραγούδια τα “ερμηνεύει” στο λιμάνι Αλκαντάρα της Λισσαβόνας.
Στον πάγκο όπου πουλούσε φρούτα με τη μητέρα της. Οι στίχοι των φάδος αναδίνουν μια απλότητα και θλίψη που ταίριαζαν απόλυτα στην ιδιοσυγκρασία της Ροντρίγκεζ. Όπως, άλλωστε, δήλωνε η ίδια, ήταν “πεσιμίστρια και μηδενίστρια”. Φάδο -που στα πορτογαλικά σημαίνει μοίρα ή πεπρωμένο- ονομάζεται ένα είδος μουσικής που εντοπίζεται τη δεκαετία του 1820 στην Πορτογαλία.
Σίγουρα όμως είχε παλαιότερες ρίζες. Η μουσική είναι μελαγχολική, το ίδιο και οι στίχοι, που συχνά μιλούν για τη θάλασσα ή για τη ζωή των φτωχών. Η μουσική έχει σχέση με την πορτογαλική λέξη saudade, μια από τις δυσκολότερες λέξεις προς μετάφραση. Είναι ένα είδος προσμονής. Ένα μείγμα νοσταλγίας, λύπης, πόνου αλλά και ευτυχίας κι αγάπης. Δεν είναι λίγοι οι λάτρεις της μουσικής φάδο, που ισχυρίζονται ότι οι ρίζες της είναι ένα μείγμα της μουσικής των σκλάβων της Αφρικής με την παραδοσιακή μουσική των Πορτογάλων ναυτών και αραβικές επιρροές.
Το 1939 – μετά από ένα διάστημα που πέρασε τραγουδώντας σε τοπικά φεστιβάλ – άρχισε να τραγουδά τα φάδο σε κάποια από τα κλαμπ και τις ταβέρνες της Πορτογαλλικής πρωτεύουσας. Αυτή η κίνησή της ήταν κόντρα στις αντιλήψεις των γονιών της, με αποτέλεσμα να αντιδράσουν αρνητικά. Για εκείνα τα χρόνια, το να είσαι φαδίστα θεωρείτο κάτι πρόστυχο.
Το διάστημα 1950-1970 ήταν η χρυσή περίοδος της Αμάλιας Ροντρίγκες, καθώς τότε απέκτησε και τον τίτλο “ιέρεια των φάδος”. Με την πρώτη της περιοδεία στη Λατινική Αμερική και στις ΗΠΑ, στις αρχές της δεκαετίας του ‘50, άρχισε να γίνεται αρκετά γνωστή. Το μεγάλο της ταλέντο άρχισε να αναγνωρίζεται και οι καλύτεροι μουσικοί της Πορτογαλίας γράφουν τραγούδια για τη φωνή της. Εκείνη την εικοσαετία, πρωταγωνίστησε σε πολλές ταινίες κι εμφανίστηκε για συναυλίες σε αρκετές χώρες που την κάλεσαν. Ανάμεσά τους η τότε Σοβιετική Ένωση, το Μεξικό και η Ιαπωνία. Κυκλοφόρησε δεκάδες δίσκους, που όλοι γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Η πιο αντριπροσωπευτική της συλλογή είναι το “The Art of Amalia”, με τις πολύ γνωστές επιτυχίες “Coimbra”(για την ομώνυμη πόλη) και “Barco Negro”.
Πέθανε στις 6 Οκτωβρίου 1999 στο σπίτι της στην Λισαβόνα, σε ηλικία 78 ετών. Είχε παντρευτεί δύο φορές χωρίς να αποκτήσει παιδιά.
Η πορτογαλική κυβέρνηση κήρυξε τριήμερο πένθος και η κηδεία της εξελίχθηκε σε λαϊκό προσκύνημα. Δεκαπέντε κιθαρωδοί έπαιξαν ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια της βασίλισσας των φάδο , το Αμάλια, γραμμένο ειδικά για αυτήν, κατά τη διάρκεια της κηδείας στη βασιλική Εστρέλα της Λισαβόνας.
Η Λιλή Ζωγράφου (17 Ιουνίου 1922 – 2 Οκτωβρίου 1998) ήταν Ελληνίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας. Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1950 με τη συλλογή διηγημάτων Αγάπη, για την οποία απέσπασε ενθουσιώδεις κριτικές.
Γεννήθηκε στο Ηράκλειο στις 17 Ιουνίου του [1922], όπου πέρασε τα παιδικά της χρόνια. Ο πατέρας της ήταν εκδότης εφημερίδας “Ανόρθωση”, με ιδιαίτερα φιλελεύθερες ιδέες για την εποχή του και πάθος για τη δημοσιογραφία. Η Λιλή Ζωγράφου φοίτησε στο «Λύκειο Κοραής» και στο «Καθολικό Γυμνάσιο Ουρσουλινών» της Νάξου.
Σπούδασε φιλολογία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής και ενώ ήταν έγκυος, φυλακίστηκε για αντιστασιακή δράση και γέννησε στην φυλακή την θυγατέρα της, μετέπειτα ποιήτρια Ρένα Χατζηδάκη (1943 – 2003). Μετά την απελευθέρωση, εργάσθηκε ως δημοσιογράφος σε γνωστά περιοδικά και εφημερίδες, ταξιδεύοντας παράλληλα πολύ στην Ευρώπη και στις Ανατολικές χώρες. Την περίοδο 1953 – 1954 έζησε στο Παρίσι.
Δημοσίευσε μικρά έργα της σε λογοτεχνικά περιοδικά και πρωτοεμφανίστηκε στην βιβλιογραφία το 1949 με την συλλογή από νουβέλες με τίτλο «Αγάπη». ‘Εγινε ευρύτερα γνωστή 10 χρόνια αργότερα, με το βιβλίο της για τον Νίκο Καζαντζάκη “«Νίκος Καζαντζάκης, ένας τραγικός»”.
Kατά τη διάρκεια της δικτατορίας (1967-1974) δημοσίευε στο δεκαπενθήμερο περιοδικό ΓΥΝΑΙΚΑ – που απευθυνόταν σε καλλιεργημένες γυναίκες της μέσης τάξεως – άρθρα με ανατρεπτικό και πολιτικά τολμηρό περιεχόμενο που έκρυβαν τον κίνδυνο να εξοργίσουν την στρατιωτική εξουσία. Εξέφρασε έτσι τις δυνάμεις της νεολαίας που επρόκειτο αργότερα να κάνουν τη δική τους εξέγερση. Τα άρθρα εκείνα έμπασαν στον Τύπο της εποχής ένα καινούργιο ρεύμα ελευθερίας και ανανεώσεως και έγιναν σημεία αναφοράς και ελπίδας για ένα καλύτερο μέλλον– όχι μόνον για τις γυναίκες αναγνώστριες του περιοδικού, που είδε την κυκλοφορία του να απογειώνεται. Έδινε τότε διαλέξεις και οι αίθουσες ήταν κατάμεστες από νέο κυρίως κόσμο.
Το (1971) έγραψε και το βιβλίο της για τον Ελύτη (Ελύτης Ο Ηλιοπότης), το οποίο είχε δώσει στον ίδιο να το διαβάσει πριν δημοσιευτεί. Ο Ελύτης δεν το ενέκρινε, την απέτρεψε – σχεδόν της απαγόρευσε – να το δημοσιεύσει. Αλλά εκείνη όχι απλώς το δημοσίευσε αλλά και σε δημόσιες διαλέξεις της φανέρωσε, με πολλή στενοχώρια, την αποδοκιμασία του ποιητή για το βιβλίο της.
Ο Ελύτης (ο οποίος αργότερα, το 1979, βραβεύθηκε με το Νομπέλ Λογοτεχνίας) ίσως ήταν ευαίσθητος να μην “παρερμηνεύεται” η ποίησή του, αλλά και η Λιλή Ζωγράφου υπερασπίστηκε το δικαίωμά της να γράφει αυτά που είδε στην ποίησή του.
Αυτή η πνευματική ελευθερία, η εγρήγορση και η έντιμη μαχητικότητα είναι χαρακτηριστική της Ζωγράφου σε όλα όσα έκανε και έγραψε, ακόμη και στα “λάθη” της. Δημοσίευσε 24 βιβλία (μυθιστορήματα, νουβέλες και δοκίμια) που έχουν κάνει αλλεπάλληλες εκδόσεις. Έγραψε σημαντικά δοκίμια για Έλληνες και ξένους συγγραφείς. Επιπλέον, το μυθιστόρημά της «Η αγάπη άργησε μια μέρα» (1994) διασκευάστηκε για την ελληνική τηλεόραση. Ο λόγος της υπήρξε αντισυμβατικός και χαρακτηρίστηκε ως η σκοτεινή θεά Εκάτη της λογοτεχνίας μας.
Εργογραφία
“Αγάπη” (1949),
“Νίκος Καζαντζάκης – Ένας τραγικός” (1959),
“Βιογραφία- Άπαντα Μ.Πολυδούρη” (1961),
“Και το χρυσάφι των κορμιών τους” (1961),
“Οι καταραμένες” (1962),
“Οι Εβραίοι κάποτε (Μίκαελ)” (1966),
“Ο ηλιοπότης Ελύτης” (1971),
“Παιδεία ώρα μηδέν, ή της εκμηδένησης” (1972),
“Τι απόγινε κείνος που ήρθε να βάλει φωτιά” (1972),
«Αντιγνώση, τα Δεκανίκια του Καπιταλισμού» (1974) ,
“17 Νοέμβρη 1973- Η νύχτα της μεγάλης σφαγής” (1974),
“Κ. Καρυωτάκης – Μ. Πολυδούρη- Η αρχή της αμφισβήτησης” (1977),
“Επάγγελμα πόρνη” (1978),
“Η γυναίκα που χάθηκε καβάλα στο άλογο” (1981),
“Μου σερβίρετε ένα βασιλόπουλο παρακαλώ;” (1983),
“Η γυναίκα σου η αλήτισσα” (1984),
“Η Συβαρίτισσα” (1987) ,
“Νύχτωσε αγάπη μου Είναι χτες” (1990),
“Που έδυ μου το κάλλος” (1992),
“Παραλήρημα σε ντο μείζονα” (1992),
“Σύγχρονός μας ο Κάφκα” (1993),
“Η αγάπη άργησε μια μέρα” (1994),
“Από τη μήδεια στη Σταχτοπούτα- η ιστορία του φαλλού” (1998)
“Παλαιοπώλης Αναμνήσεων”(1998)
Πηγή: el.wikipedia.org
Ο Τζελαλαντίν Ρουμί ήρθε στον κόσμο στις 30 Σεπτεμβρίου του 1207 μ.Χ. στην πόλη Μπαλχ του Αφγανιστάν. Όλη του η ζωή θα μπορούσε να περιγραφεί με τη λέξη «αναζήτηση». Υπήρξε φιλόσοφος, θεολόγος, νομικός, ποιητής και μυστικιστής των Σούφι (πρώτες ασκητικές κοινότητες του Ισλάμ). Ο Ρουμί πέθανε στο Ικόνιο της Μικράς Ασίας τον Δεκέμβριο του 1273, αφήνοντάς μας ένα εξαιρετικό συγγραφικό έργο. Τα πιο γνωστά του έργα είναι το πολύτομο «Μεσνεβί» και «ο αγαπημένος». Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε τουλάχιστον εικοσι έξι γλώσσες και διαβάζονται ως τις μέρες μας σε όλο τον κόσμο, γιατί το ταξίδι της αναζήτησης προς την ανακάλυψη είναι αέναο.
Η ζωή του Τζελαλαντίν Ρουμί μια γοητευτική περιπέτεια
Ο Ρουμί ανατράφηκε σε ένα περιβάλλον όπου η μελέτη κυριαρχούσε. Έτσι επηρεάστηκε πολύ από τον πατέρα του, Μπαχά αντ-Ντιν, ο οποίος ήταν γνωστός λόγιος εκείνης της εποχής, με πολύ καλή φήμη και φρόντισε και ο γιος του να μορφωθεί κατάλληλα στηρίζοντάς τον και ο ίδιος στις πνευματικές του αναζητήσεις και στη μελέτη, όντας στο πλευρό του σταθερά, φίλος και καθοδηγητής στο ταξίδι προς την ανακάλυψη. Μετά τον θάνατο του πατέρα του ο Ρουμί συνέχισε τις πνευματικές του διαδρομές και τη μόρφωσή του με την καθοδήγηση του Σιεντ Μπουρχάν-αντ-Ντιν, ο οποίος ήταν πνευματικός διδάσκαλος, βουλευτής και παλιός φίλος του πατέρα του. Περί το 1225 μ.Χ ο Ρουμί με την οικογένεια του εγκαταστάθηκαν στο Ικόνιο για να ξεφύγουν από της επιδρομές των Μογγόλων. Λίγα χρόνια αργότερα βρέθηκε στην Δαμασκό, όπου συνέχισε και ολοκλήρωσε τις σπουδές του και κατόπιν επέστρεψε στο Ικόνιο, όπου δίδαξε για χρόνια δίκαιο και θεολογία.
Το 1244 περίπου μια συνάντηση θα του αλλάξει την ζωή και θα γίνει η αιτία να στραφεί ο Τζελαλαντίν Ρουμί στην ποίηση και τον μυστικισμό. Η γνωριμία με τον Σαμς αντ-Ντιν, έναν περιπλανώμενο δερβίση που καταγόταν από την Ταυρίδα και το όνομά του σημαίνει «ο ήλιος της θρησκείας», υπήρξε καθοριστικής σημασίας και ορόσημο στην ζωή του Ρουμί. Μεταξύ τους αναπτύχθηκε ένας δεσμός βαθιά πνευματικός και στα τρία χρόνια που διήρκησε αυτή η σχέση, καθώς ο Σαμς αντ-Ντιν εξαφανίστηκε μυστηριωδώς το 1247, ο Ρουμί είχε αλλάξει σε μεγάλο βαθμό μέσα του, θεώρησε πως άγγιξε το θείο μεγαλείο, το θείο κάλλος, μέσα από τις εμπειρίες και τις συζητήσεις που είχε όλον αυτόν τον καιρό και πως πλέον του είχαν αποκαλυφθεί τα μεγάλα μυστήρια και άγγιζε την αιώνια αλήθεια.
Η ξαφνική εξαφάνιση του πνευματικού φίλου και δασκάλου του συνέτριψε τον Ρουμί. Όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, ο Σαμς αντ-Ντιν είχε δολοφονηθεί. Αυτή η απώλεια, ο πόνος και η απερίγραπτη θλίψη που κατέκλυζαν τον ψυχικό του κόσμο, η νοσταλγία, η έλλειψη και η μοναξιά, κάθε συναίσθημα που βίωνε μετατράπηκε σε ποίηση κι εκείνη την περίοδο γράφεται η συλλογή «Ο αγαπημένος».
Η γνωριμία με τον Σαμς αντ-Ντιν ενός περιπλανώμενου δερβίση που καταγόταν από την Ταυρίδα και το όνομά του σημαίνει «ο Ήλιος της θρησκείας», υπήρξε καθοριστικής σημασίας και ορόσημο στην ζωή του Ρουμί.
Ο παγκόσμιος Τζελαλαντίν Ρουμί
Στο έργο του Ρουμί είναι εμφανείς οι επιρροές από τον Ελληνισμό, καθώς διακρίνονται στα έργα του στοιχεία γνωστικά και νεοπλατωνικά. Ασφαλώς και ο ισλαμικός κόσμος είχε επηρεαστεί από την φιλοσοφία και την θεολογία των Ελλήνων και θα ήταν λογικό να συμβαίνει αυτό, ωστόσο οι επιρροές αυτές οφείλονται και στο γεγονός ότι ο ίδιος ο Ρουμί βρισκόταν σε συχνή επαφή με Έλληνες διανοούμενους. Μάλιστα, κάποια ποιήματά του είναι γραμμένα στα ελληνικά, σε τοπικό ιδίωμα. Ο ίδιος ο ποιητής θαύμαζε τον ελληνισμό και προτιμούσε να προσελκύει Έλληνες από την Μικρά Ασία στον ισλαμισμό κι έτσι η διδασκαλία του απευθυνόταν κυρίως σε αυτούς και όχι τόσο στους μουσουλμάνους. Επίσης, κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν πως στο τελετουργικό του χορού των δερβίσηδων υπάρχουν Διονυσιακά στοιχεία.
Το έργο του χαρακτηρίζεται από την απόλυτη αγάπη και αφοσίωση στο θεό, από τον θείο έρωτα. Η γραφή του είναι μοναδική και σε όλα του τα έργα κυριαρχεί η μυστική φιλοσοφία. Οι στίχοι του, αν και λακωνικοί, είναι έμπλεοι νοημάτων. Το μεγάλο του έργο «Μεσνεβί» είναι ένα αριστούργημα, ένας ωκεανός γνώσεων και απόσταγμα σοφίας. Μέσα σε αυτό το έργο ο Ρουμί υμνεί τον άνθρωπο και την αλήθεια του, τη ζωή. Είναι ένα ιδιαίτερο έργο, μέσα στους έξι τόμους του οποίου ο καθένας μπορεί να εξασκήσει το νου του, να συλλογιστεί, να διαλογιστεί και να γνωρίσει τον εαυτό του σε βάθος. Γραμμένο με λέξεις προσεκτικά επιλεγμένες που εξυψώνουν και μέσα από παραβολές, μύθους, διαλόγους και αναλύσεις, ο ποιητής επιδιώκει να μας εισάγει σε έναν ξεχωριστό τρόπο σκέψης και ζωής, όπου η γνώση και η ύψωση του ανθρώπου μπορούν να οδηγήσουν στον Θεό, την αιώνια ζωή. Το «Μεσνεβί» είναι η παρακαταθήκη του.
Το μεγάλο του έργο «Μεσνεβί» είναι ένα αριστούργημα, ένας ωκεανός γνώσεων και απόσταγμα σοφίας.
Ο Ρουμί πίστευε ότι ο Θεός είναι ένας και είναι ίδιος για όλους, τους εβραίους, τους χριστιανούς, τους μουσουλμάνους και όποιας άλλης πίστης κι έτσι απευθυνόταν προς όλους. Με τον θάνατό του φάνηκε ότι τα είχε καταφέρει να επηρεάσει θετικά όλους τους ανθρώπους, καθώς τον συνόδευσαν στην τελευταία του κατοικία εκπρόσωποι όλων των θρησκειών και μέχρι σήμερα άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο και από διαφορετικές θρησκείες, επισκέπτονται το μαυσωλείο του στο Ικόνιο. Η νύχτα της ταφής μάλιστα καθιερώθηκε ως γιορτή από τότε από τους Μεβλεβό Ντερβίς και ονομάστηκε «Σεμπούλ Αρούζ» που σημαίνει «Νύχτα της Ένωσης». Αν επισκεφτεί κανείς το μαυσωλείο του Ρουμί, στην είσοδο θα διαβάσει την επιγραφή:
Έλα, έλα όποιος κι αν είσαι, περιπλανώμενος, ειδωλολάτρης, πυρολάτρης. Έλα ακόμη κι αν έσπασες χιλιάδες φορές τους όρκους σου. Έλα και πάλι έλα, τo δικό μας καραβάνι δεν είναι καραβάνι της απόγνωσης.
Οι στροβιλιζόμενοι δερβίσηδες και το τάγμα των Μεβλεβήδων
Ο Τζελαλαντίν Ρουμί είχε πολύ έντονο το στοιχείο του μυστικισμού, ήταν ταυτισμένος με αυτό και φυσικά καθοριστικής σημασίας, όπως προαναφέρθηκε, ήταν η σχέση του με τον Σαμς αντ-Ντιν. Οι ορίζοντές του διευρύνθηκαν. Όντας, λοιπόν, εξ’ ολοκλήρου ταγμένος στην ατραπό του μυστικισμού, ίδρυσε το τάγμα των Μεβλεβήδων δερβίσηδων. Η βάση του τάγματος είναι η ιδέα της περιστροφής, η οποία θεωρείται από τον ίδιο τον Ρουμί και τους δερβίσηδες θεμελιώδης συνθήκη της ύπαρξης. Η γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της και τον ήλιο, τα ηλεκτρόνια, τα πρωτόνια, τα ουδετερόνια περιστρέφονται, η ζωή περιστρέφεται γύρω από τους κύκλους της. Όλα βρίσκονται σε μια περιδίνηση. Έτσι, η περιστροφή των δερβίσηδων στον εκστατικό χορό τους αυτό συμβολίζει. Με αυτόν τον τρόπο συνειδητά συμμετέχουν στην ύπαρξη, στην ολότητα, και εναρμονίζονται μαζί της.
Εξ' ολοκλήρου ταγμένος στην ατραπό του μυστικισμού ίδρυσε το τάγμα των Μεβλεβήδων
Ταυτόχρονα ο Ρουμί εισήγαγε σε αυτή την διαδικασία την τέχνη, την μουσική και τον χορό, στοιχεία τα οποία εντείνουν και υψώνουν ακόμη περισσότερο την τελετουργία οδηγώντας στην έκσταση. Αυτό το τελετουργικό της μυστικιστικής έκστασης δεν συναντάται ασφαλώς στον σουφισμό για πρώτη φορά, αλλά έχει βαθιά της ρίζες του στο χρόνο. Ο χορός των μαινάδων, οι ορφικοί ύμνοι και τα Διονυσιακά όργια είχαν στόχο την έκσταση. Στο μαγικό χορό τους οι δερβίσηδες στροβιλίζονται εναρμονισμένοι απόλυτα με τον ρυθμό και το σύμπαν και η έκσταση τους ανυψώνει και τους ενώνει με το θείο.
Χαρακτηριστικό είναι το γλυπτό στην Σμύρνη που αναπαριστά τον Ρουμί με τους δερβίσηδες στον εκστατικό χορό τους:
Όλα βρίσκονται σε μια περιδίνηση. Έτσι η περιστροφή των δερβίσηδων στον εκστατικό χορό τους αυτό συμβολίζει.
Ο Ρουμί εξακολουθεί να διδάσκει
Ο Τζελαλαντίν Ρουμί εξακολουθεί να μας διδάσκει και να μας καθοδηγεί μέσα από τα έργα του, τα οποία εύκολα μπορεί να βρει κανείς στα βιβλιοπωλεια. Μέσα στις σελίδες αυτών των βιβλίων βρίσκονται υπέροχοι στίχοι, όπως:
«Θα γνωρίσει το μυστικό του Αόρατου μόνο εκείνος που είναι ικανός να κλείσει τα χείλη του και να μείνει σιωπηλός.
Αυτό που ο κοινός άνθρωπος βλέπει σαν πέτρα, για τον άνθρωπο που ξέρει είναι μαργαριτάρι.
Χθες ήμουν έξυπνος και ήθελα να αλλάξω τον κόσμο. Σήμερα είμαι σοφός και θέλω να αλλάξω τον εαυτό μου.
Κουβαλάμε μέσα μας τα θαύματα που ψάχνουμε έξω από εμάς.
Η επιθυμία να γνωρίσεις την ίδια σου την ψυχή θα δώσει τέλος σε όλες τις άλλες επιθυμίες.»
Ο Τζελαλεντίν Ρουμί εξακολουθεί να μας διδάσκει και να μας καθοδηγεί
«Άκου τον ήχο των κυμάτων μέσα σου.
Αυτό που ψάχνεις σε ψάχνει κι εκείνο.
Πρέπει να εγκαταλείψεις 1000 μισές αγάπες προκειμένου να έχεις μια ολόκληρη.
Αγάπη είναι να πετάς σε έναν μυστικό ουρανό και να κάνεις 100 πέπλα να πέφτουν κάθε στιγμή. Πρώτα απελευθερώσου από τη ζωή. Τέλος, κάνε ένα βήμα χωρίς πόδια.
Ο στόχος σου δεν είναι να αναζητήσεις την αγάπη, αλλά απλώς να αναζητήσεις και να βρεις όλα τα εμπόδια που υπάρχουν μέσα σου και που έχεις υψώσει εναντίον της.»
Στο παρακάτω βίντεο, παρακολουθείστε μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση με λεπτομερή στοιχεία της ζωής και του έργου του Τζελαλαντίν Ρουμί:
Φιλιώ Μόρφη
Σελίδα 4 από 26
