Μαστίχα ονομάζεται η αρωματική φυσική ρητίνη που εξάγεται από τον κορμό και τα κλαδιά του μαστιχόδεντρου και συγκεκριμένα του Μαστιχοφόρου Σχίνου, που καλλιεργείται εκτενώς στη Χίο, στα νότια κυρίως του νησιού σε 24 Μαστιχοχώρια.
Η μαστίχα Χίου βγαίνει από τον κορμό και τα κλαδιά του μαστιχόδεντρου, το γνωστό μας Σχίνο ή Σχίνος. Η αρχική της γεύση είναι πικρή, αλλά φεύγει γρήγορα αφήνοντας το ιδιαίτερο άρωμα της μαστίχας.
Το μυστικό στο σχηματισμό της ρητίνης από την οποία παράγεται η μαστίχα Χίου κρύβεται κυρίως στο μικροκλίμα του νοτίου τμήματος του νησιού, με τους ήπιους χειμώνες, τα ξηρά καλοκαίρια, τις ελάχιστες βροχοπτώσεις και τους συνεχείς αέρηδες, σε συνδυασμό με το πλούσιο σε ασβεστόλιθο υπέδαφος. Αυτά επιτρέπουν να κρυσταλλοποιηθεί πολύ σύντομα η ευαίσθητη ρητίνη, πέφτοντας από το δένδρο.
Τα σημαντικότερα χωριά στα νότια της Χίου όπου παράγεται η μαστίχα είναι: Λιθί, Βέσσα, Ελάτα, Μεστά, Ολύμποι, Πυργί, Αρμόλια, Καλαμωτή, Πατρικά, Φλάτσια, Νένητα, Βουνό, Κοινή, Παγίδα, Καταρράκτης, Έξω Διδύμα, Μέσα Διδύμα, Μερμήγκι, Θολοποτάμι, Καλλιμασιά, Νεοχώρι, Θυμιανά, Βαβίλοι, Άγιος Γεώργιος Συκούσης.
Η ακριβής σύνθεση της μαστίχας Χίου δεν είναι ακόμα γνωστή. Μία γενική εκτίμηση δείχνει ότι η μαστίχα και το μαστιχέλαιο περιέχουν τουλάχιστον 70 ουσίες οι οποίες επιδεικνύουν πολυάριθμες ιδιότητες.
Xρησιμοποιείται σε τρόφιμα, φάρμακα και τη βιομηχανία. Για την παρασκευή ούζου και λικέρ μαστίχας, της παραδοσιακής τσίχλας, αρωματίζει το αγαπημένο μας γλυκό «υποβρύχιο». Χρησιμοποιείται σε μεγάλο αριθμό από γλυκά, καραμέλες, παγωτά καθώς και στα λουκούμια. Χρησιμεύει στην αρτοποιεία σε συνταγές ψωμιού, παξιμαδιών και μπισκότων. Στον παραδοσιακό ελληνικό καφέ. Σε σαμπουάν, κρέμες προσώπου, λοσιόν, οδοντόκρεμες.
Θεραπευτικές ιδιότητες και χρήσεις:
– Η μαστίχα θεωρείται ένα εξαιρετικό γιατρικό για τα προβλήματα του στομάχου.
– Μειώνει το αίσθημα της πείνας. Με ποιο τρόπο; Μασάμε μαστίχα 1 με 2 ώρες μετά το μεσημεριανό μας γεύμα. Όχι μόνο θα πεινάμε λιγότερο αλλά θα έχουμε και αισθητά μειωμένη επιθυμία για γλυκό.
– Καταπολεμάει τα συμπτώματα του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού, το οποίο είναι υπεύθυνο για τα πεπτικά έλκη. Η μαστίχα Χίου σε κάψουλες έχει δείξει αντιμικροβιακές ιδιότητες έναντι του Ελικοβακτηριδίου.
– Βοηθάει στη μείωση της φλεγμονής σε ασθενείς με ήπια έως και μέτρια δραστηριότητα της νόσου Crohn, χρόνια φλεγμονώδη πάθηση του πεπτικού σωλήνα που μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε τμήμα του, από το στόμα έως το ορθό, μετά τη χορήγηση σκόνης μαστίχας Χίου σε μορφή καψουλών για τέσσερις εβδομάδες.
– Για την αντιμετώπιση της διάρροιας.
– Ως καλή πηγή ψευδαργύρου θεωρείται φυσικό διεγερτικό της ανδρικής σεξουαλικότητας. Η ανεπάρκεια ψευδαργύρου έχει συνδεθεί με τη σεξουαλική λειτουργία και τα χαμηλά επίπεδά του έχουν συσχετιστεί με χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης.
– Βοηθάει στη διατήρηση της λευκότητας των δοντιών και την καταπολέμηση της τερηδόνας, λόγω της αντιμικροβιακής, αντιφλεγμονώδους και αντιτερηδονικής της δράσης. Η μάσηση μαστίχας Χίου για 20 λεπτά μετά το γεύμα ενισχύει την επανασβεστίωση της αδαμαντίνης, πιθανώς μέσω της αύξησης της ροής του σάλιου. Είναι κατάλληλη για την παρασκευή οδοντόκρεμας προσφέρει καθαρή αναπνοή και εκλύει την περιττή υγρασία του στόματος. Η προσθήκη φυσικής μαστίχας Χίου σε οδοντόκρεμες, διαλύματα πλύσης και αποσμητικά στόματος οδηγεί στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος των ιστών μεταξύ των δοντιών και των ούλων, δρώντας έτσι ενάντια στο σχηματισμό πλάκας και άλλων περιοδοντικών παθήσεων.
– Καταπολεμάει τις μυκητιασικές στοματικές λοιμώξεις δηλαδή, τις στοματίτιδες.
– Παρουσιάζει προστατευτική δράση στην καρδιά και τα αγγεία, μειώνει τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης, της LDL- κακής χοληστερόλης, της λιποπρωτείνης α, ενώ παράλληλα προστατεύει καθολικά την LDL χοληστερόλη από οξείδωση που ευθύνεται για τη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας στα αγγεί, που δημιουργείται από τηνυπέρταση, την χοληστερόλη, το κάπνισμα και την καθιστική ζωή. Ακόμα και το σάλιο που προέρχεται από τη μάσηση της μαστίχας Χίου αποδείχτηκε ότι μπορεί να συμβάλλει στην αναστολή της οξείδωσης της «κακής» χοληστερόλης.
– Μπορεί να καταπολεμήσει πολλά παθογόνα βακτήρια όπως παράδειγμα, τα Escherichia Coli, Bacillus subtilis, Staphylococcus aureus, Porphyromonas gingivalis, αλλά και μύκητες όπως διάφορα στελέχη της Candida.
Εξωτερική χρήση:
Ευεργετικά είναι τα αποτελέσματα της μαστίχας στην περιποίηση του δέρματος.
Οι πρώτες αναφορές για τις θεραπευτικές και καλλωπιστικές ιδιότητες της μαστίχας Χίου έγιναν από τον Ιπποκράτη και συνεχίζονται και στους επόμενους αιώνες από γιατρούς, φαρμακοποιούς και βοτανολόγους – Διοσκουρίδη, Ορειβάσιο, Αέτιο Γαληνό, Πηλινό. Την πρώτη συνταγή για κρέμα προσώπου, η οποία περιείχε ανάμεσα σε άλλα και μαστίχα, κατέγραψε ο προσωπικός γιατρός του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, ενώ ήδη από τον 4ο μ.κ.χ. αιώνα η μαστίχα χρησίμευε σαν αντηλιακό και προστάτευε από εγκαύματα που μπορούσε να προκαλέσει η έκθεση στον ήλιο.
Πρόσωπο και σώμα:
– Βοηθάει στην ανάπλαση της επιδερμίδας.
– Το μαστιχόνερο είναι ιδανικό για να χρησιμοποιείται ως ενυδατική και τονωτική λοσιόν.
– Το αποσταγμένο νερό με την προσθήκη μαστίχας, μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε για να ψεκάσουμε το πρόσωπο μας ή το σώμα μας, σαν λοσιόν, σε κρέμες κτλ. Είναι ιδανικό για καθαρισμό, ενυδάτωση και περιποίηση της επιδερμίδας μας.
– Οι εταιρείες καλλυντικών και αρωμάτων χρησιμοποιούν το μαστιχέλαιο, σαν αιθέριο έλαιο, στην παρασκευή αρωμάτων και κρεμών προσώπου, καθώς αποκαθιστά τις δομές κολλαγόνου και την ελαστικότητα του δέρματος, μειώνοντας το χρόνο γήρανσής του.
Μαλλιά:
Το μαστιχέλαιο χρησιμοποιείται σε σκευάσματα που προορίζονται για την ενίσχυση της τριχοφυΐας και την προστασία από ερεθισμούς του τριχωτού της κεφαλής.
Μαστίχα στην κουζίνα:
– Η μαστίχα χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική ως πρόσθετη ύλη στην παρασκευή μεγάλου αριθμού γλυκών, ζαχαρωτών και αρωματικών αρτοσκευασμάτων, ενώ στη μαγειρική προσδίδει διακριτικό άρωμα στο κρέας, το τυρί ή και ως μπαχαρικό.
– Στην ποτοποιία, χρησιμεύει στην παρασκευή λικέρ και ούζου, καθώς με την προσθήκη μαστίχας το ποτό αποκτά το άρωμά της και περιορίζεται η βλαπτική δράση της αλκοόλης.
– Αποτελεί ιδανικό συντηρητικό τροφίμων, καθώς εμποδίζει την ανάπτυξη βλαβερών μικροοργανισμών σε αυτά, όπως η σαλμονέλα και ο σταφυλόκοκκος.
Χρήσεις:
– Η μαστίχα χρησιμοποιείται στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική, για να αρωματίσει κρέμες, βασιλόπιτες και διάφορα γλυκίσματα.
– Χρησιμοποιείται για την παρασκευή χωνευτικού λικέρ.
– Χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και στην κοσμετολογία.
– Για την παρασκευή οδοντόκρεμας, σαπουνιών κλπ
– Το μαστιχέλαιο χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία και στην κατασκευή μουσικών οργάνων!
Η μαστίχα στην καθημερινότητά μας:
♦ Μετά το δείπνο συνοδευτικό δίπλα σ΄έναν εσπρέσο.
♦ Χτυπάμε 1 σφηνάκι λικέρ μαστίχας μαζί με δέκα φράουλες και μια κουταλιά ζάχαρη άχνη στο μπλέντερ. Συνοδεύει το παγωτό βανίλια.
♦ Ανοίγουμε στο επάνω μέρος μιας μπάλας σορμπέ λεμόνι ή λάιμ μια τρύπα την οποία γεμίζουμε με λικέρ μαστίχα και φυλλαράκια δυόσμου.
♦ Βάζουμεε ένα σφηνάκι στις φρουτοσαλάτες.
♦ Χρήση στη ζαχαροπλαστική: Θρυμματίζουμε σε γουδί ή μπλέντερ κομματάκια μαστίχας μαζί με ζάχαρη, μέχρι να γίνει σκόνη.
♦ Χρήση στη μαγειρική: Θρυμματίζουμε σε γουδί ή μπλέντερ κομματάκια μαστίχας μαζί με λίγο αλάτι.
♦ Για να αρωματίσουμε το ελαιόλαδό μας: Ζεσταίνουμε 40γρ. παρθένου ελαιόλαδου με 1/2 κουταλάκι του γλυκού μαστίχα Χίου μέσα σε ένα μπρίκι, σε χαμηλή φωτιά. Μεταφέρουμε το μείγμα σε ένα γυάλινο μπουκάλι και αφήνουμε να κρυώσει. Στη συνέχεια, προσθέτουμε ακόμη100γρ. ελαιόλαδο. Φυλάμε το μπουκάλι σε σκοτεινό και δροσερό μέρος.
♦ Μάσημα μαστίχας σαν τσίχλα: Για την καλή υγεία των δοντιών, των ούλων και του στόματός είναι καλό να συνηθίζουμε να μασάμε κομματάκια μαστίχας.
♦ Στοματικό διάλυμα για πλύσεις: Φτιάχνουμε ένα αφέψημα ρίχνοντας 1 κουταλάκι του γλυκού άνθη καλέντουλας μέσα σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό. Αφήνουμε σκεπασμένο για 15 λεπτά. Σουρώνουμε και αφήνουμε να κρυώσει λίγο. Ρίχνουμε μέσα 10-12 σταγόνες μαστιχέλαιο και κάνουμε πλύσεις, για να προστατεύσουμε τη στοματική μας υγεία.
♦ Ρόφημα με μαστίχα Χίου: Το ρόφημα μπορεί να βοηθήσει ενάντια στο ζάχαρο και τη χοληστερίνη. Σε ένα μπουκάλι χωρητικότητας ενός λίτρου τοποθετούμε 30 γραμμάρια μαστίχα Χίου και γεμίζουμε το υπόλοιπο με νερό, το τοποθετούμε και το φυλάμε στο ψυγείο για 3 ημέρες. Μετά το διάστημα των τριών ημερών μπορούνε να πίνουμε κάθε πρωί 1 ποτήρι με άδειο στομάχι. Συμπληρώνουμε κάθε φορά, το νερό στο μπουκάλι, για διάστημα 10 ημερών. Μετά τις 10 ημέρες ξανά φτιάχνουμε καινούριο μείγμα, φροντίζοντας να αλλάξουμε το νερό και τη μαστίχα.
♦ Για γαστρεντερικά προβλήματα: Σε μισό λίτρο νερό, ρίχνουμε 2-3 μέτρια κομμάτια μαστίχας. Τα αφήνουμε όλο το βράδυ και την επόμενη μέρα, πίνουμε μέχρι να τελειώσει το νερό. Τα κομματάκια της μαστίχας, μπορούμε να τα μασήσουμε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το μαστιχόνερο αυτό είναι πολύ ωφέλιμο για το στομάχι, αλλά και για το έντερο.
