Ο πονοκέφαλος αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα πεδία έρευνας της σύγχρονης Ιατρικής. Πολλές ειδικότητες ασχολούνται. Πολλές θεωρίες έχουν διατυπωθεί για την αιτιολογία και τη θεραπεία του. Η Διεθνής Ένωση Κεφαλαλγίας διαχωρίζει τους πονοκεφάλους σε κατηγορίες με βάση τη συμπτωματολογία τους.
Οι 2 κατηγορίες πονοκεφάλων, οι οποίες μπορούν να θεραπευθούν με τη χρήση των μεθόδων της σύγχρονης εναλλακτικής φυσικοθεραπείας είναι: ο πονοκέφαλος τάσεως και ο αυχενογενης πονοκέφαλος (πονοκεφαλος αυχενικής αιτιολογίας).

Πονοκέφαλος τάσης
Αιτιολογία
Ο πονοκέφαλος τάσης είναι η πιο συχνή μορφή πονοκεφάλου, με συχνότητα εμφάνισης 78% στον ενήλικο πληθυσμό. Ο πονοκέφαλος τάσης παρουσιάζεται συχνότερα στις γυναίκες.Το 30% των πασχόντων έχουν επεισόδια πονοκέφαλου τάσης περισσότερες από 14 ημέρες το χρόνο και το 3% κάθε δεύτερη ημέρα.
Ο πονοκέφαλος τάσης χαρακτηρίζεται από ελαφράς ως μετρίας έντασης αμβλύ πόνο, ο οποίος έχει συσφιγκτικό χαρακτήρα (σαν πίεση από στεφάνι ή στενό σκούφο), ξεκινάει από το πίσω πλάγιο τμήμα του αυχένα, ανεβαίνει στο ινίο (πίσω μέρος του κρανίου) και μπορεί να απλώνεται σε διάφορα μέρη του κεφαλιού είτε στη μία πλευρά (ημικρανία), είτε και στις δύο πλευρές.
Διαρκεί σχεδόν όλη την ημέρα, ενώ χειροτερεύει το βράδυ. Πιστεύεται ότι ο πονοκέφαλος τάσης οφείλεται σε ψυχική υπερένταση, άγχος, κατάθλιψη, υπερκόπωση.
Ο πονοκέφαλος τάσης συνοδεύεται από αυξημένη τάση (μυϊκό σπασμό) των αυχενικών και κεφαλικών μυών, η οποία διαπιστώνεται τόσο στις περιόδους κρίσεων, όσο και στις περιόδους ηρεμίας. Από ηλεκτρομυογραφικές μελέτες στους κεφαλικούς και αυχενικούς μυς παρατηρήθηκε ότι άτομα με πονοκέφαλο τάσεως έχουν ελαφρώς αυξημένα επίπεδα ηλεκτρικής δραστηριότητας σε ηρεμία και ελαφρώς μειωμένα σε μέγιστη σύσπαση, συγκρινόμενα με υγιείς. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ανεπαρκή χάλαση των κεφαλικών και αυχενικών μυών σε ηρεμία και εξασθενημένη στρατολόγηση μυϊκών ινών σε μέγιστη προσπάθεια. Παράλληλα, σε κλινική μελέτη διερευνήθηκαν τα αποτελέσματα 30 λεπτών αδιάκοπου σφίξιμου των δοντιών σε άτομα με πονοκέφαλο τάσης και υγιή (μάρτυρες).
Μέσα σε 24 ώρες το 69% των ασθενών και το 17% των μαρτύρων παρουσίασαν πονοκέφαλο. Ενώ, αμέσως μετά το σφίξιμο των δοντιών η τάση των κρανιακών και αυχενικών μυών αυξήθηκε μόνο στα άτομα, τα οποία αργότερα παρουσίασαν πονοκέφαλο.
Αυτό υποδηλώνει ότι ο μυϊκός σπασμός αυτών των μυών είναι, πιθανόν, ένας αιτιολογικός παράγοντας για τον πονοκέφαλο τάσεως. Η έκλυση του οποίου, ίσως οφείλεται σε ερεθισμό προσαγωγών νευρώνων από nociceptive ερεθίσματα προερχόμενα από μυοπεριτονιακούς ιστούς.
Συνήθως, οι ασθενείς με πονοκέφαλο τάσης καταναλώνουν πολύ μεγάλες ποσότητες αναλγητικών, αντιφλεγμονωδών και μυοχαλαρωτικών φαρμάκων ή υποβάλλονται σε φυσικοθεραπεία με διαθερμίες, μαλάξεις κτλ., αλλά ο πόνος και ο σπασμός των αυχενικών μυών υποχωρεί για λίγο και επανέρχεται πολύ σύντομα.
Σύμφωνα με την εμπειρία μου, η λεπτομερής κλινική εξέταση των ασθενών με πονοκέφαλο τάσης αποκαλύπτει διαταραχή στο νευρομυϊκό έλεγχο της στάσης και κίνησης της μίας (ή, σπανιότερα, και των δύο) ωμικών ζωνών και του αυχένος.
Αν οι ασθενείς με πονοκέφαλο τάσης κοιταχθούν στον καθρέφτη διαπιστώνουν ότι ο ένας ή (σπανιότερα) και οι δύο ώμοι τους γέρνουν προς τα εμπρός και στρίβουν λίγο προς τα μέσα, ενώ οι μύες, που απλώνονται από τον αυχένα ώς τον ώμο (άνω μοίρα τραπεζοειδούς) φαίνονται φουσκωμένοι.
Αυτή η "κακή" στάση οδηγεί σε μυϊκή ανισορροπία με υπεβολική χρήση κάποιων μυών (άνω μοίρας τραπεζοειδών, σκαληνών ή/και ανελκτήρα ωμοπλάτης) και πολύ περιορισμένη χρήση κάποιων άλλων (ρομβοειδών, μέση-κάτω μοίρα τραπεζοειδούς).
Οι πρώτοι βρίσκονται συνεχώς σε μυϊκό σπασμό, λόγω υπερκόπωσης, ενώ οι άλλοι περιέρχονται σταδιακά σε αχρησία και ατροφία.
Θεραπεία
Η οριστική θεραπεία του πονοκεφάλου τάσης επιτυγχάνεται με την αντιμετώπιση του αιτίου του (αιτιολογική θεραπεία), δηλαδή της μυϊκής ανισορροπίας στην ωμική ζώνη και στον αυχένα του ασθενούς. Γι'αυτό το σκοπό χρησιμοποιώ:
1. τεχνικές νευρομυϊκής επανεκπαίδευσης (brain-body control) της στάσης και κίνησης όλων των μυών της ωμικής ζώνης και αυχενικής χώρας.
2. τεχνικές χαλάρωσης (relaxation techniques) για να μειωθεί ο μυϊκός τόνος των μυών, που βρίσκονται σε σπασμό
3. ασκήσεις προοδευτικής ενδυνάμωσης των μυών, που έχουν ατροφήσει
4. εργονομικές προσαρμογές στο χώρο εργασίας των ασθενών (γραφείο, καρέκλα, θέση Η/Υ) ώστε να διορθωθούν τα λάθη στη στάση και κίνηση του αυχένος και των ωμικών ζωνών, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις προκαλούν ή επιδεινώνουν τον πονοκέφαλο τάσεως.
Ο συνδυασμός αυτών των 4 παρεμβάσεων έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματικός στην οριστική κατάργηση του πονοκεφάλου τάσης σε δεκάδες ασθενείς.
Αλέξανδρος Ι. Καψαμπέλης
Φυσικοθεραπευτής
MSc University of Derby UK
"Accredited Hand Therapist" in UK
Μέλος του "British Association of Hand Therapists"
Certified Spine Therapist
www.alexandroskapsabelis.gr